Designplatform Rotterdam
Eerder in de spotlight

Zoek in ons archief op

naam, trefwoord of datum:

PAUL SWAGERMAN

Van verhulde vormen naar verbindende verhalen
Zijn medemens fascineren, verbazen en ontroeren, daar zet Paul Swagerman (39) zich als multidisciplinair ontwerper graag voor in. Zijn verstilde ontwerpen, voor opdrachtgevers als kunstenaar Daan Roosegaarde en DJ Joris Voorn, onthullen zijn reflectieve en onderzoekende blik. De aandachtige kijker wordt altijd beloond met een kwinkslag die ergens in de vormgeving verborgen zit. Net als zijn ontwerpen niet 'in your face' zijn, stelt Paul zich met zijn persoonlijke verhaal liever op als onderdeel van het collectief. Hij voorziet het belang van grotere gebaren: 'we zijn gewend om ons te richten op ons individuele ding, maar om een breed gedragen verhaal te verbeelden moet je van je eigen eilandje af.  

''Ik heb altijd al een fascinatie gehad voor het verbeelden van dingen die me raken. Iets uitpluizen, en datgene wat potentie heeft aan anderen laten zien. Bijna als een soort detective eigenlijk. Je kunt je afvragen of dat nog onder 'grafisch ontwerp' valt, maar dat is ook maar een relatieve benaming. Sinds ik samenwerk met multidisciplinair bureau ZUS (Zones Urbaines Sensibles), kijk ik opener naar wat ik 'ben'. Daarvoor voelde ik me als zelfstandige meer geforceerd om een statement te maken. De tijd dat ik samen met mijn broers de portfolio website Viewbook oprichtte was heel mooi maar toen ik eenmaal de ervaring van het ontwikkelen van een bedrijf had opgedaan keek ik toch verder. Naast design had ik altijd al een interesse voor steden en architectuur. Jane Jacobs, Émile Durkheim; de hele reutemeteut aan boeken had ik hier liggen. Het leek me tof om m'n skills in te zetten voor mijn eigen stad. Ik richt me nu bij ZUS op multimedia, maar kijk met een brede blik naar mijn rol. Dat kan een valkuil zijn als je jezelf wilt verkopen, maar niet is minder beperkend dan steeds hetzelfde verhaal vertellen en daardoor alleen gevraagd te worden voor dat ene ding.''

Een brede blik op ontwerpen 

''Grafische vormgeving bestaat voor mij niet meer uit vastomlijnende werkzaamheden die losstaan van de vrije kunst. Kijk maar naar de grote namen die bewegen zich moeiteloos tussen verschillende uitingsvormen. Ze ontworstelen zich aan vastomlijnde opdrachten en bepalen hun eigen agenda. De ontwerpers van Metahaven vind ik een goed voorbeeld. Ze besloten ineens dat ze een film wilden maken en hadden daarmee het bioscooppubliek te pakken. Geweldig! Zij bepalen op zo'n manier hoe breed de discipline kan zijn. Naast dit soort generalisten zie je ook een beweging van solisten die juist 'all the way' gaan in één hele specifieke skill. Verder valt het idee van het maken van een persoonlijke naam als ontwerper ook steeds meer weg. Als ik terugdenk aan mijn tijd op de AKI in Enschede, dan herinner ik me dat we werden gestimuleerd om onze persoonlijke stijl op nummer één te zetten. Maar is dat wel echt de manier? Sommige design academies experimenteren al met collectief afstuderen. Het gaat niet meer om jou individuele project maar om de samenwerking. De populariteit van design thinking past ook in die trend; overal zie je processen en methodes opkomen om collectief aan oplossingen te werken.''

''Ik denk dat de echte kansen voor het stimuleren van de ontwerpwereld beginnen bij het onderwijs. Het zou goed zijn als het gebruikelijker wordt om gedurende je carriere te blijven studeren. Wat ontwerper Stefan Sagmeister doet vind ik geweldig. Hij gaat niet met pensioen op zijn 65e maar heeft deze tijd al verdeeld over z'n gehele leven. Om de zoveel jaar neemt hij een sabbatical om bij te leren. Dat is toch supertof! Hij sluit zijn studio, schermt zich af van de buitenwereld en gaat iets heel anders doen. Van zich verdiepen in meditatie tot het experimenteren met stoelbekleding. Het is zo belangrijk dat je soms de vrijheid hebt om te kunnen zeggen: ik stop even helemaal met wat ik doe en ga mijn horizon verbreden. In ons huidige systeem is dat praktisch gezien nog onmogelijk. 

De kracht van gemeenschap

''Een van de projecten die ik nog zou willen realiseren is een webdocu over het leven in 'De Rotterdam', het gebouw van Rem Koolhaas. Samen met andere creatieven hebben we het ontstaan van deze unieke gemeenschap, die in dit grootste gebouw van Nederland leeft, vastgelegd. We zijn geintrigeeerd door de vraag of zo'n exclusieve samenleving een kiem in zich draagt voor nieuwe vormen van gemeenschap. Het concept voor ons project, 'Vertical Citizens', ligt er al. Als ontwerper ben ik verantwoordelijk voor de interface, die je aan de hand van verschillende data een kijkje geeft in het leven van bewoners. Beweegt de lift zich vooral naar beneden of zijn er ook interacties tussen verdiepingen onderling? Dit soort droge data verhullen boeiende verhalen die de basis vormen voor onze documentaire.'' 

''Ik werk als ontwerper graag voor mensen die geloven in de kracht van gemeenschap. Bijvoorbeeld voor SKAR Rotterdam, die creatieven samenbrengt door werkruimtes te creëren in collectieve hubs. Voor hun pand aan het Stadhuisplein ontwikkelde ik de identiteit, facade en routing, samen met mijn broer en ontwerper Rudin Swagerman en fotograaf Monique Scuric. Op de gevel van de hub prijkt metershoog het woord 'RAUM'. We kozen voor dit Duitse woord omdat het veel connotaties heeft; van het functionele, letterlijke idee van ruimte, tot het meer poetische aspect van ruimte voor creativiteit in onze stad. De letters springen niet direct in het oog, maar toch hoop ik dat mensen soms omhoog kijken en dat dan ineens het kwartje valt.''

Verscholen ontwerp

''Er wordt me weleens verteld dat mijn ontwerpen te minimaal zijn, maar dat is de stijl waar ik van hou; met zo weinig mogelijk het maximale effect bereiken. Mijn oog valt vaak op ontwerpen die nauwelijks opvallen en hun aparte entiteit verliezen. De weegschaal in de badkamer verdwijnt in de vloertegel, en grote benzinestations verdwijnen zodra we op elektrisch rijden overgaan. Het 'ontwerp' van dingen is daardoor meer verscholen; je wordt gestimuleerd om goed te observeren. Als je goed oplet onstaan er altijd toffe dingen tijdens een vormgevingsproces. Schaduwwerkingen die zich pas onthullen als je ontwerp ergens wordt geplaatst. De reflectie van letters op een gevel als de zon er vanuit een bepaalde hoek op schijnt. Dat onverwachte vind ik super fascinerend. Net als dat je niet kunt voorspellen waar je carriere als ontwerper je naar toe leidt, geldt dat eigenlijk ook voor het ontwerp zelf. Het ontstaat pas zodra je de controle loslaat en het spelenderwijs ontdekt.''




Share by: